Што значыць — быць беларусам? Што мы знаем пра сваю гісторыю? Ці ведаем мы, чым можам ганарыцца? За што, уласна, чапляцца тут, у эміграцыі? Чарговая калонка аўтаркі MOST Дар’і Міхайлоўскай — для тых, хто гатовы і хоча шукаць адказы.
Навошта ведаць гісторыю
Гэта прыкры, але відавочны факт — большасцю беларусы ўяўляюць сабе гісторыю сваёй краіны вельмі фрагментарна. Гэтаму садзейнічае не толькі школьная праграма, але і агулам дзяржаўная палітыка і прапаганда. Усе гэтыя вобразы пра саламяныя стрэхі, бедных няшчасных сялян і спусташальную вайну — яны вельмі зручныя ідэалагічна. Лепш, калі ты будзеш баяцца: «а раптам будзе горш», чым думаць: «Эй, мая краіна калісьці мела такую сілу і моц, такіх выбітных дзеячаў і такі ўзровень культуры, я заслугоўваю лепшага!». Асабіста мяне вельмі забаўляе яшчэ той факт, што дзяржавай форсіцца тэма з Другой сусветнай вайной і генацыдам, і абсалютна ігнаруюцца цэлыя, блін, стагоддзі войнаў з Расійскай імперыяй. «Это не то, это другое».
Па адукацыі я гісторык. Пры іншых умовах я абсалютна верагодна магла бы зараз быць адным з вінцікаў беларускай сістэмы адукацыі і расказваць якім-небудзь школьнікам пра «год гістарычнай памяці» і «подзвігі савецкага народа». Хаця б таму, што цэлы год з майго навучання нас трэніравалі менавіта на выкладанне гісторыі. Але не пра тое, як захапіць сваіх слухачоў і прывіць ім любоў да гісторыі, а пра тое, як укласціся ў 45 хвілін урока, якія метадычныя спосабы трэба выкарыстоўваць, як афармляць журналы і планы ўрокаў. Планы, планы, планы — краевугольная форма нашай адукацыі, якая важней за сам змест. Таму што праверкі не глядзяць на вучняў, яны правяраюць журналы. Ну а школа, відавочна, для праверак. Усё лагічна.
Калі вы ў курсе агулам сюжэтаў фільмаў «Матрыца», то, напэўна, ведаеце: людзі вырываліся з матрыцы, калі заўважалі, што штосьці навокал не так і пачыналі шукаць адказы. Нам — прасцей. Нам не трэба выдзіраць з сябе ніякія трубкі і збягаць ад механічных пачвар — усяго-та патрабуецца проста патраціць свой час, каб адкрыць для сябе тое, што можа перавярнуць свядомасць і змяніць меркаванне пра мінулае сваёй краіны. Прычым для гэтага нават не трэба перадаваць употайкі кнігі ці перапісваць іх — адкрываем гугл і шукаем.
Што глядзець-та?
У гэтым допісе я раскажу (і пакажу) некалькі выключна гістарычных плэйлістаў і каналаў — вось проста парады з серыі «бяры і глядзі». Паехалі.
1. «Проста гісторыя»
Плэйліст канала «Слухай сюды». 11 відэа, зробленых у фармаце лекцый — кароткая застаўка і лектар — гісторык Андрэй Унучак — у студыі. Працягласць — у сярэднім 45 хвілін. Вельмі зручна, што зроблены падрабязны таймхоп па кожным відэа. Фармат у чымсьці акадэмічны, але вельмі-вельмі падрабязны расповед, шмат цікавых дэталяў, і гэта ўсё без мудрагелістых канструкцый і тэрміналогій.
Тут жа, дарэчы, знаходзяцца яшчэ пяць відэа з серыі «Героі беларускай гісторыі з Андрэем Унучакам».
2. «Гісторыя без межаў з Лявонам Казаковым»
Плэйліст канала «Карані і вытокі». 58 відэа, у якіх вядучы Лявон Казакоў расказвае цікавосткі непасрэдна з месцаў падзей або ў нейкіх падарожных, «палявых» умовах. Ролікі не дужа доўгія, у сярэднім па 8 хвілін.
Асноўная тэматыка — важныя месцы, маёнткі, паселішчы і да таго падобнае. Шмат дробных дэталяў, прывабная падача і шмат дадатковага візуалу ў выглядзе выяў, малюнкаў і партрэтаў.
3. БЕЛСАТ HISTORY
Старонка тэлеканала «Белсат», на якой сабраны іх гістарычны кантэнт.
Тут 11 плэйлістаў, пра хаця б некаторыя з іх, напэўна, чуў ці не кожны: «Гісторыя пад знакам Пагоні», «Загадкі беларускай гісторыі», «Лабірынты» — глядзець-не пераглядзець.
4. uCentry Hrodna
Канал Цэнтра гарадскога жыцця Гродна. Два плэйлісты, на якія варта звярнуць увагу:
• «Адкуль пайшла Беларусь. Публічныя лекцыі прафесара Алеся Краўцэвіча» — 7 відэа па 45 хвілін, фактычна — цэлы экспрэс-курс па гісторыі Беларусі за шэсць гадзін. Гэта запісы адкрытых лекцый гісторыка Алеся Краўцэвіча.
• «Можаш — застанься дома!» — нізка выступаў розных гісторыкаў рознай храналогіі. Тэмы лекцый самыя розныя: суднаходства, гарэлка, вёска, ВКЛ, традыцыі — ёсць з чаго выбіраць.
5. Art’s Animations
Канал з гістарычнымі мульцікамі. Гэта ўжо ўзровень павышэй, для тых, хто не толькі цікавіцца гісторыяй, але можа ўспрымаць гумар. На імгненне, але выпуск COUNTRYBALLS | Гісторыя Беларусі | History of Belarus набраў у ютубе больш за 9 мільёнаў праглядаў. На маю думку — выдатна.
6. Гісторыя Беларусі. Падкаст
Плэйліст канала bel hist. 14 лекцый, розная працягласць, ахоплівае ад старажытнасці да XVI стагоддзя. Ідэальны фармат, каб слухаць фонам, хаця з непрывычкі можа быць складана.
7. «Годная гісторыя»
Плэйліст канала «Годна». 5 выпускаў: пра жанчын, нацыю, мафію, паўстанцаў 1863-га і шляхту. Слухаць варта з крытычнасцю да інфармацыі, але глядзець прыемна.
8. Віталь Чырвінскі. РАЗМОВЫ АБ ГІСТОРЫІ БЕЛАРУСІ
Унікальны і каштоўны канал па ваеннай гісторыі Беларусі. Тут ёсць усё: і пра бітвы, і пра герояў, і пра войска і яго арганізацыю. Гісторык Віталь Чырвінскі выдатна разбіраецца ў тэме, расказвае многа малавядомых дробязяў і слухаць вельмі цікава.
9. Haroshak
Яшчэ адзін цікавы праект, у якога ёсць некалькі сезонаў выпуску «Знакамітыя беларусы» — кароценькія відэа да 10 хвілін па самых розных персаналіях з беларускай гісторыі. Лёгкі, гумарны кантэнт і ўдалая рэалізацыя. Цікавая акалічнасць — агучваюць ролікі таксама вядомыя беларусы.
Безумоўна, гэта не ўсё, што ёсць па гісторыі Беларусі на YouTube. Кантэнту шмат, і, што важна, ён рэгулярна з’яўляецца новы. Галоўнае — быць ахвотным адкрыць для сябе штосьці новае. Бо нам сапраўды ёсць чым ганарыцца.
