Да дня народзінаў Каліноўскага, 2 лютага, вальс Кацярыны Ваданосавай «1863» увасобіўся ў шчымлівую відэагісторыю. Яна — пра людзей, якія змагаліся за волю. Тады мужчыны сыходзілі са зброяй у лясы. Жанчыны — апраналі жалобу ў знак пратэсту. Для Telegram-канала «Тётя Ира разрешила» ўдзельнікі здымак кліпа расказалі, чаму гісторыя даўжынёй у 160 гадоў у 2023-м адчуваецца, як асабістая.
Сюжэт стары, як само жыццё
— Гэта не канкрэтны гістарычны момант, а больш настрой, — кажа аўтарка музыкі і выканаўца жаночай ролі ў кліпе Кацярына Ваданосава. — Настрой паўстанца, які сыходзіць і настрой жанчыны, што застаецца змагацца так, як можа.
Кацярына расказала, што мелодыя вальса нарадзілася ўжо даўно. Але адшліфавалі і давялі яе да сённяшняга выгляду падзеі нядаўняга мінулага: «Зараз мы пражываем вельмі блізкія эмоцыі і падзеі, як людзі, што жылі тады». Кацярына расказала, што ўспрымае час цыклічна, «як старажытныя грэкі яго ўспрымалі». Па словах аўтаркі музыкі, час паўтараецца: людзі тады сыходзілі на вайну — і цяпер сыходзяць, паўставалі тады — паўстаюць і цяпер.
— Сюжэт гісторыі стары, як само жыццё, — кажа пра кліп выканаўца ролі паўстанца Васіль Шэры. — Змаганне за Волю. Змаганне тымі сіламі, якія ёсць у наяўнасці тут і цяпер: хто можа — змагаецца зброяй, хто можа — [іншай] дзеяй. Тут ёсць спалучэнне мужчынскай і жаночай моцы: ён ідзе на вайну, яна нясе звышмэту. Ён пераўтвараецца ў Памяць, яна — у Ідэю.
Жанчына ў чорным і герой, што сыходзіць
— Для мяне вельмі блізкая і шчымлівая тэма жанчыны часоў паўстання, — тлумачыць Кацярына. — Яшчэ да паўстання яны мелі свой супраціў. Жанчыны апраналіся ў жалобу і нават мелі адмысловую «чорную» біжутэрыю. Такім чынам яны паказвалі сваю нязгоду з палітыкай Расійскай імперыі. Пасля паразы паўстання, калі жандармы сустракалі на вуліцы жанчыну ў чорным, яны мелі права запатрабаваць даведку, ці насамрэч у яе памёр нехта са сваякоў. Калі такой даведкі не было, ёй пагражаў штраф, альбо нават высылка ці канфіскацыя маёмасці.
Кацярына дзеліцца, што ёй хацела паказаць вобраз «чорнай» жанчыны ў жалобе, якая праводзіць героя.
Вобраз Васіля — гэта паўстанец. Па яго словах, ускосна можна зразумець, што ён з незаможнай шляхты. Выканаўца ролі паўстанца падкрэслівае, што ў момант развітання герой разумее, што перамога адбудзецца не заўтра і нават не ў наступным годзе: «І ён ідзе наперад, бо мэта яго вышэй за валоданне фальваркам і прывілеі, вышэй за ціхую ўтульнасць існавання, вышэй за асабістае жыццё».
Дуб, які памятае паўстанне, і падарунак Каліноўскаму
Месца для здымак кліпа таксама выбралі невыпадкова. Дрэва ў сюжэце мае ўласнае імя. Гэта 450-гадовы Дуб Дунін, які «бачыў і бітвы Паўстання 1863-1864 гадоў, і развітанні паўстанцаў з роднымі». У часы Паўстання Падляшша адносілася да Гродзенскага ваяводства, і стала ледзьве не цэнтрам канцэнтрацыі супрацьстаяння з сіламі Расійскай імперыі.
— Гэта месца я вельмі люблю і лічу яго адным з самых маляўнічых і прыгожых месцаў Падляшша, — расказвае Кацярына. — Гэта дуб, названы ў гонар Дуніна-Марцінкевіча. У 2022-ім ён прызнаны дрэвам года ў Еўропе.
Кацярына Ваданосава расказала, што кліп здымалі на тэлефон. У здымках дапамагалі сябры, якім яна расказала пра жаданне зрабіць падарунак Каліноўскаму.
— У гэтым відэа я хацела паказаць адчуванне годнасці і светлага, не забруджанага патрыятызму. Гэта абсалютна нармальна і натуральна. Я буду вельмі ўсцешана, калі нехта адчуе падобныя са мной думкі і эмоцыі. Каб помнілі і рабілі высновы. Каб узнялі галовы і дакрануліся да годнасці. Каб ведалі Былое і пераасэнсоўваючы яго, стваралі будучыню. Гэта [відэа] для мяне і для тых, хто са мной на адной хвалі. Для тых, хто ведае, што ў Каліноўскага Дзень народзінаў 2 лютага. Хто адзначаў угодкі паўстання. Для тых, каму гэта важна і хто адчувае падобным са мной чынам.
