• Галоўная
  • Гісторыі
  • Падтрымай!
  • ПРА НАС
  • Рэклама/Reklama

«Беларускасць у маім жыцці прывіта маімі бацькамі». Павел Латушка — пра беларусаў у Польшчы

Кіраўнік НАУ Павел Латушка расказаў у калонцы для MOST расказаў пра этнічных беларусаў на Падляшшы, якія мерапрыемствы яны ладзілі ў бытнасць Паўла Паўлавіча консулам у Беластоку, і як не забываюцца на тое, што яны беларусы, хоць і жывуць у Польшчы.

Памятаю, у 1996-м годзе, калі пачынаў сваю працу віцэ-консулам генконсульства Беларусі ў Беластоку, у мяне адбылася сустрэча з братамі Антонам і Яўгенам Мірановічамі. Памятаю, што ў той нашай сустрэчы ўдзельнічаў яшчэ Алег Латышонак — сёння старшыня Беларускага Гістарычнага Таварыства, якое дзейнічае ў Беластоку. Усе яны — вядомыя прадстаўнікі беларускай этнічнай меншасці, якая пражывае ў Польшчы.

Памятаю, як Яўген Мірановіч тады мне сказаў: «Ніколі не называйце беларусаў, якія жывуць у Польшчы, “дыяспарай”».

«Дыяспара» — гэта тыя, хто выехаў за межы краіны свайго грамадзянства ў іншую дзяржаву і прымае рашэнне далей жыць там — па розных прычынах. Сёння, як разумеем, прычыны гэтыя для беларусаў звязаныя ў асноўным з пераследам на тэрыторыі дзяржавы свайго грамадзянства — Беларусі.

Беларусы, якія пастаянна пражываюць у Польшчы, — гэта грамадзяне Польшчы, якія нарадзіліся на тэрыторыі краіны і жывуць у ёй стагоддзямі — з пакалення ў пакаленне.

Але, нягледзячы на гэтае адрозненне, значна больш рэчаў нас аб’ядноўвае. І першае, што я хацеў бы згадаць, — стаўленне да беларускай нацыі, часткай якой па-ранейшаму адчуваюць сябе як беларусы дыяспары, так і прадстаўнікі беларускай этнічнай меншасці. І тыя, і іншыя хочуць, каб Беларусь была незалежнай, свабоднай і дэмакратычнай. Нас усіх аб’ядноўвае павага да беларускай культуры і нацыянальнай мовы.

Каб лепш зразумець, што з сябе прадстаўляе беларуская этнічная меншасць у Польшчы, дастаткова з мая па верасень наведаць некалькі фестываляў у гарадах і вёсках Беласточчыны, на якіх мне ў бытнасць працы консулам і Паслом даводзілася бываць шмат разоў: у Грудку, Бельску-Падляскім, Гайнаўцы, Нарэўцы і многіх, многіх іншых.

Часам на працягу аднаго выхаднога дня можа праходзіць па некалькі фестываляў, дзе збіраюцца жыхары невялікіх вёсак, прыязджаюць людзі з суседніх вёсак і выступаюць беларускія калектывы. У 1990-я, у перыяд росквіту беларускай этнічнай меншасці ў Польшчы, такіх калектываў было каля 80-100 па ўсёй Беласточчыне.

Вы можаце падпісацца на часопіс з назвай «Часопіс», таксама на тыднёвік беларусаў у Польшчы «Ніва» з больш чым шасцідзесяцігадовай гісторыяй існавання. Усе гэтыя гады выданне піша пра тое, чым жыве беларуская этнічная меншасць.

Я б парэкамендаваў пабываць і ў звязаных з нашым этнасам гістарычных месцах — часта яны перакрыжоўваюцца з гісторыяй праваслаўнай царквы. Напрыклад, цікава прыехаць на Спас на Святую Гару Грабарка, наведаць Міжнародны фестываль царкоўнай музыкі ў Гайнаўцы або на Купалле зʼездзіць у Белавежу.

Не самая радасная нагода, па якой на Беласточчыне цяпер жыве новая беларуская дыяспара, разам з тым яна адкрывае новыя ўнікальныя магчымасці: спазнаць велізарны пласт культурнага багацця, назапашанага за стагоддзі беларускай этнічнай меншасцю ў Польшчы. І ў той жа час самім прыўнесці «дабаўленую вартасць» у культуру беларусаў Польшчы, а значыць, узаемаабагаціцца.

Сёння як ніколі важна адчуць і паказаць наша адзінства, нягледзячы на розніцу ў грамадзянствах і геаграфічныя адрозненні. Мы належым да каранёў аднаго цудоўнага дрэва — беларускага этнасу. Гэта цячэ ў нашых жылах, жыве ў любові і павазе да нашай мовы, нашай гісторыі, традыцый, у веры ў нашу агульную будучыню.

Таму так важна беларусам дыяспары, якія арганізуюць культурныя мерапрыемствы ў Польшчы, не забываць прыцягваць да іх і арганізацыі беларускай нацыянальнай меншасці: Беларускі саюз у Польшчы, Беларускае грамадска-культурнае таварыства, літаратурнае аб’яднанне «Белавежа». Важна запрашаць беларускіх журналістаў з такіх СМІ, як «Радыё Беласток», «Радыё Рацыя», польскага тэлеканалу TVP3, які выдае ў эфір праграмы для беларусаў Беласточчыны. Напрыклад, кожны вечар а 18:45 на «Радыё Беласток» вы можаце пачуць праграму «Пад знакам Пагоні».

Варта таксама ведаць і пра літаратурны даробак беларусаў Польшчы.

Дарэчы за гады дыпламатычнай службы мне пашчасціла пазнаёміцца з Віктарам Шведам – беларускім дзіцячым пісьменнікам. Нарадзіўся ён у невялікай вёсцы пад назвай Мора ў Бельскім павеце Падляскага ваяводства, на Беласточчыне.

Для мяне было гонарам знаёмства з Сакратам Яновічам, які жыў у мясцовасці Крынкі на мяжы з Беларуссю і пакінуў вялікі след у беларускай і польскай літаратуры і вядомым паэтам Алесем Баршчэўскім (ён жа Алесь Барскі), які напісаў шмат беларускіх вершаў. Яго радкі, на якія была пакладзена музыка, сталі папулярнымі песнямі ў беларусаў па абодва бакі ад польскай мяжы:

Мой Беластоцкі край – мая Айчына!

З табою звязаны мой лёс і доля.

Люблю лясы твае, люблю даўніны,

Кахаю шчыра бацькаўскае поле…

Ведаеце, адным з самых яскравых для мяне ўражанняў ад дыпламатычнай службы ў мае маладыя гады ў Польшчы стаў Агульнапольскі фестываль беларускай песні, які праходзіў у спарткомплексе ў Беластоку. Мне на ўсё жыццё запомнілася, як беларусы, сабраўшыся разам на гала-канцэрце, тысячамі галасоў выканалі песню Канстанцыі Буйло, фактычна гімн беларусаў замежжа:

Люблю наш край — старонку гэту,

Дзе я радзілася, расла,

Дзе ў першы раз пазнала шчасце,

Слязу нядолі праліла…

Пра беларускую культуру ў Польшчы можна распавядаць гадзінамі, можна пісаць кнігі. Многія ўжо напісаны. Але беларусы, якія цікавяцца культурай і гісторыяй, заўсёды могуць публікаваць свае новыя замалёўкі, нататкі, артыкулы, пакідаць гэта для будучай гісторыі нашага народа. І тым самым захоўваць народную спадчыну.

Беларускасць у маім жыцці прывіта маімі бацькамі, якія разумелі важнасць выхавання ў духу пазнання нацыянальнай гісторыі і культуры.

Яшчэ адным магутным стымулам адчуць, што я беларус, стала мая праца дыпламатам на Беласточчыне, калі, сустракаючыся з беларусамі Польшчы, я раптам усвядоміў: «Тут, за мяжой, у Польшчы, яны шануюць беларускую культуру і беларускае слова больш, чым мы на нашай этнічнай радзіме. Ці магу я як малады дыпламат не размаўляць на беларускай мове, калі тут беларусы на ёй размаўляюць і захоўваюць павагу да мовы стагоддзямі?»

Думаю, вельмі важна, каб як мага больш адбывалася ўзаемных сустрэч і ўзаемнага пазнання паміж этнічнымі беларусамі і беларускай дыяспарай у Польшчы.

Мнение авторов, высказанных в рубрике «Меркаванне», может не совпадать с позицией редакции.

ГАЛОЎНЫЯ НАВІНЫ

продать на OLX

Беларуска продавала холодильник на популярном польском сайте и дважды наткнулась на мошенников

Анна (имя изменено) решила продать холодильник на популярной в Польше платформе онлайн-объявлений OLX. Но едва не стала жертвой мошенников. Сначала от обмана девушку уберёг забытый пароль от интернет-банкинга,...

роды в Польше

Если в Польше женщина рожает без мужа, это удивляет. Гинеколог уехала из Беларуси после протестов, а теперь к ней стоят очереди в Польше

Анна Каско из Лиды была известным гинекологом. В августе 2020 года, когда страна ужаснулась уровню насилия со стороны силовиков, она написала в Instagram, чтобы к ней на приём...

самба ў Польшчы

Беларускаму ратавальніку і трэнеру па самба не працягнулі кантракт. Ён пераехаў у Польшчу і арганізаваў свой клуб

Васіль працаваў у Беларусі ратавальнікам і вучыў дзяцей барацьбе самба. Але ў 2022 годзе яму не працягнулі кантракт, і мужчына быў вымушаны з’ехаць у Польшчу. Першы час зарабляў...

Кто может обменять беларусские водительские права на польские без справки из консульства? Опубликовано разъяснение

Министерство инфраструктуры Польши разъяснило, кому при замене беларусского водительского удостоверения на польское не нужно подтверждать действительность беларусских прав. Из письма министерства следует, что беларусы, которые находятся в Польше по политическим причинам, не должны получать справку из консульства. Содержание письма приводит НАУ.

В чём проблема

Если беларусские автомобилисты проводят в Польше более 185 дней в течение календарного года, то они должны получить польское водительское удостоверение. В общем случае для замены прав нужно обратиться в местную администрацию (ужонд) с пакетом документов, а также в консульство Беларуси по месту жительства — там нужно получить справку о том, что беларусское удостоверение действительно. Её также нужно предоставить ужонду.

Если же заявитель не приносит такой документ, то польский госорган может сам направить запрос в консульство.

Однако есть категории людей, которые не вправе обращаться в консульство страны своего гражданства (например, находящиеся под международной защитой) или считают это небезопасным из-за политического преследования на родине.

В апреле стало известно, что в ряде случаев сотрудники польских ужондов по незнанию отправляли документы таких людей в консульство для подтверждения действительности водительских прав.

Как по закону

Министерство инфраструктуры разъяснило, что не подлежит подтверждению иностранное водительское удостоверение, если его владелец получил на территории Польши:

  • статус беженца
  • убежище
  • дополнительную защиту
  • согласие на пребывание по гуманитарным соображениям или разрешение на толерантное пребывание.

Предупреждайте сотрудников ужонда

Однако сотрудники местных администраций не всегда знакомы с такими нюансами законодательства. Поэтому если вы не хотите, чтобы ваши сведения передавались в консульство Беларуси, стоит обратить на это внимание сотрудников. Документы, на которые вы можете опираться, и их описание, перечислены в письме Министерства инфраструктуры.

Как данные беларусов с дополнительной защитой могли попасть в посольство Беларуси? Дело может быть в замене водительских прав

Не забудь подписаться на MOST в Телеграм. Мы главное медиа беларусов в Польше.

ГАЛОЎНЫЯ НАВІНЫ

заполнить декларацию PIT в Польше

Как в Польше подать налоговую декларацию PIT-37 и PIT-36: подробная инструкция

Ежегодно физлица-налоговые резиденты Польши подают налоговые декларации о доходе за предыдущий календарный год. Сделать это нужно до 30 апреля. Рассказываем, как подать декларации PIT-37 и PIT-36 через личный...

зерувка в Польше

Зерувка в польских школах: что это, как туда попасть и обязательно ли её посещать?

В Польше все дети в возрасте от 6 до 18 лет обязаны учиться. Это касается не только школьного образования, но и годичной дошкольной подготовки (зервуки). Рассказываем, что это...

присяжный перевод в Польше

Присяжный перевод документов в Польше: что это, сколько стоит и где найти переводчика?

В польские госорганы часто требуется предоставить документы, выданные в других странах. Для этого они должны быть переведены на польский язык, причём нотариальным переводчиком. Рассказываем, что это значит, где...