Гарадок Гайнаўка ў беларускай эміграцыі ў Польшчы згадваецца часта: там буйны беларускі культурны цэнтр, асяродак праваслаўя і беларускай нацменшасці, «Вароты ў Белавежскую пушчу»… У чарговым артыкуле калумністка MOST Дар’я Міхайлоўская расказвае пра вопыт спантаннага падарожжа і дзеліцца месцамі, якія варта паглядзець.
Восень — найлепшая пара для падарожжаў. Асабліва калі душа патрабуе не чагосьці адпачынкава-курортнага, а такога — простага, спантаннага, нечаканага. Вырвацца ад звыклага, паглядзець новае, развеяцца.
Бонус такіх падарожжаў у тым, што табе не трэба праходзіць узроўні пекла па дамоўленасцях з кампаніяй: абіранне маршрутаў, зручнага ўсім часу, месцаў для начовак і абедаў. Проста выбіраеш кропку на карце і едзеш тады, калі табе зручна, і так, як ты прывык гэта рабіць — у маім выпадку гэта значыць паклапаціцца выключна пра білеты і пачытаць вікіпедыю.
Гайнаўка — мястэчка на слыху, пра якое часта згадваюць у кантэксце беларускай культуры і гісторыі, яно на шляху чыгункі, таму… чаму б і не?
Пару слоў пра лагістыку
Калі вы пачынаеце планаваць падарожжа, то першае, што робіце, то напэўна ж шукаеце маршруты. Шчырая зайздрасць тым, хто мае машыну, правы і грошы на бензін. Я не маю, таму разбіраюся ў грамадскім транспарце. У прынцыпу, варыянты вельмі класічныя: цягнік, аўтобус, BlaBlaCar.
Праўда, блаблакар адразу можна адкінуць. На папулярных маршрутах, кшталту Беласток-Варшава, сэрвіс працуе выдатна. Але знайсці спадарожнікаў па лакальных маршрутах дастаткова праблематычна. Ну або мне проста не шанцуе.
Найлепшы спосаб, які я ведаю і ўжо неаднойчы пратэсціла ў пошуках транспарту, — сэрвіс e-podroznik.pl. Гэта сайт-агрэгатар, які ахоплівае і аўтобусы, і цягнікі, і гарадскія маршруты. Тут жа і квіткі набыць можна. Рэгіструешся, выбіраеш, замаўляеш — нічога складанага. Квіткі прыходзяць у асабісты кабінет і на e-mail, кантролю трэба проста паказаць QR-код. Варыянты працягласці падарожжа да Гайнаўкі — ад 52 хвілін да 1 гадзіны 22 хвілін. Кошт квіткоў — ад 9 да 14 злотых.
Само сабой, я выбірала цягнік. Было цікава паглядзець на мясцовы аналаг нашага «дызеля», паразглядаць няспешныя краявіды і прамежкавыя станцыі. Месцы, дарэчы, прадаюцца без нумарацыі. Цікавы момант, што білет разлічаны не на адну паездку, а на перыяд: прамежак часу ў шэсць гадзін.
Гайнаўка
Гайнаўка — асяродак беларускай нацыянальнай меншасці, як піша Вікіпедыя. На 2007 год сярод жыхароў было зарэгістравана 26,41% беларусаў, а па канфесійным складзе — 70% праваслаўных. Інтрыгуе ж, праўда? Але на першы погляд уражанне ад горада вельмі супярэчлівае. Тут няма будынка вакзала ўвогуле (тое, што лагічна за яго прыняць, — Культурны цэнтр для моладзі), а адразу ў бок горада ад станцыі — парк з амфітэатрам. Уражвае колькасць і дамоў адпачынку, але раніцай у нядзелю людзей на вуліцах практычна няма. Горад зялёны, кампактны, невысокі.
Тут ёсць з чаго скласці сабе маршрут: Музей і Цэнтр беларускай культуры, Сабор Святой Тройцы, Царква Нараджэння святога Яна Хрысціцеля ў Гайнаўцы, вузкакалейная чыгунка, вайсковыя могілкі, ды і Белавежская пушча, уласна. Усе месцы адзначаныя на гугл-картах, вельмі рэкамендую. А калі ўжо валодаеце польскай мовай, магу параіць сайт-гайд: Atrakcje Podlasia.
Кропак, куды можна зайсці перакусіць, таксама дастаткова. Праўда, большасць з іх адкрываецца з 10-11 гадзін. Нават у нядзелю (як, уласна, і па ўсёй Польшчы) можна знайсці і адкрытыя дробненькія крамы. Адно з найбольш адметных месцаў — кавярня-бістро «Babushka»: нейкае мегакомба розных вобразаў і культурных кодаў. Але тут варта пабываць асабіста, каб ацаніць.
«Miejsce straceń» і запаведнік
Шчыра кажучы, у мэтах вандроўкі ў мяне ўсё ж была пара пунктаў: акрамя як проста паглядзець на горад, яшчэ наведаць пункт з карты «Miejsce straceń» і пахадзіць па лесе. Беларускі музей у нядзелю закрыты, а вядомае, кшталту адлітага з бронзы помніка Зубру, і так было па дарозе. Горад выглядае і знаёмым, і незнаёмым: шмат вулачак, на якія глядзіш і падазрона ловіш флэшбэкі: адзін у адзін як Гродна, ці Маладзечна, ці Полацк. Тут ужо каму што баліць.
Цікавы пункт — вайсковыя могілкі часоў 1920-х. Адкрытыя для наведвання, упарадкаваныя, помнік — з подпісамі на трох мовах. Аднекуль сярод кветак пад ім — георгіеўская і расійская стужкі.
«Месца пакарання » нават на гугл-фота выглядае фантастычна інтрыгуючым. Дзесьці ў лесе помнік з россыпам камянёў і крыжамі — як можна прайсці міма? Гэтае месца — памяць пра 142 жыхароў Гайнаўкі і ваколіц, забітых гітлераўцамі ў 1942-1943 гадах. На камяні выбіты тэкст «KAMIENIE KRZYCZEĆ BĘDĄ» («Камні крычаць будуць»). Вельмі атмасфернае месца, загадкавае і таямнічае.
Асобнага захаплення заслугоўвае запаведнік Уладзіслава Шафера. Гэта тэрыторыя даўжынёй у 17 кіламетраў, праз якую праходзяць турыстычныя сцежкі. Тут пануе абсалютнае дзікае царства лясной прыроды: лясныя завалы, магутныя дрэвы, гушчары і таму падобнае. Гістарычны факт: на тэрыторыі запаведніка знаходзіцца 37 курганоў, датаваных Х-ХІІІ стагоддзем.
Побач, дарэчы, знаходзіцца і вузкакалейка. У той дзень яна не працавала, але падысці паглядзець было можна.
Я адмыслова абірала выхадны дзень, бо гэта была найперш вандроўка для вандроўкі. Паглядзець, прабегчыся, хапнуць вобразаў і ўражанняў і паспець на зваротны дызель на 16 гадзін. Беларускую Гайнаўку, мне здаецца, якраз лепш вывучаць у межах кампаніі, экскурсіі і людзей. Дапускаю, што гэта будзе зусім іншы свет, але і той, які я паспела ўбачыць за гэты раз, — мне спадабаўся.
